Wernisaż Konkursu Współczesnej Sztuki Ludowej w Borach Tucholskich

W środę 17 lipca 2019 r. w Tucholskim Ośrodku Kultury odbyło się otwarcie wystawy prac z Konkursu Współczesnej Sztuki Ludowej w Borach Tucholskich.  Podczas wydarzenia zostały wręczone nagrody w kategoriach: haft, rzeźba, plecionka, a zwieńczeniem wydarzenia była Biesiada Twórców Ludowych w restauracji „Pod Halabardami”. Organizatorami konkursu był Tucholski Ośrodek Kultury, współorganizatorem – Borowiackie Towarzystwo Kultury. Patronem Honorowym i głównym fundatorem był Burmistrz Tucholi, Tadeusz Kowalski, w którego imieniu podczas otwarcia wystawy wystąpiła Danuta Magadzia, naczelnik wydziału spraw obywatelskich z Urzędu Miejskiego w Tucholi. Mecenatem konkurs objęli: Bank Spółdzielczy w Tucholi oraz Stowarzyszenie Twórców Ludowych Oddział Bydgosko-Kaszubski. Patronami medialnymi byli: Tygodnik Tucholski oraz Radio Weekend. Na wernisaż przybyło również Radio PiK.
Wśród gości obecna była Wanda Szkulmowska, ekspert w dziedzinie sztuki ludowej z Bydgoszczy, której hafciarki z Borów Tucholskich nadały nieoficjalne miano „matki regionalnego hafciarstwa”.
Uczestników konkursu oceniało profesjonalne jury w składzie:
– Kinga Turska-Skowronek – etnograf, kierownik Działu Gospodarki i Rzemiosł w Muzeum Etnograficznym w Toruniu;
– Ewa Gilewska – etnograf, pracownik Oddziału Etnografii w Muzeum Narodowym w Gdańsku;
– Maria Flinik-Huryn – etnograf, kierownik Działu Etnografii w Muzeum Okręgowym w Bydgoszczy;
– Elżbieta Zakryś – twórczyni ludowa z Klonowa.
Wydarzenie zostało uświetnione występem Kapeli „Kaszuby” z Wiela i Karsina.
Komisarzem konkursu oraz kuratorem wystawy jest Agnieszka Joppek. Przy tworzeniu wystawy pomogły Maria Ollick, prezes Borowiackiego Towarzystwa Kultury oraz Katarzyna Gabrych, pasjonatka sztuki ludowej z Tucholi.

„Sztuka ludowa nie odchodzi do lamusa

Na wystawie prezentowane jest pokłosie ogłoszonego po długiej przerwie konkursu na współczesną sztukę ludową w Borach Tucholskich. Ma on swoją bogatą historię, która zapoczątkowana została w latach 60. ubiegłego wieku. Niemal przez cztery dekady, organizowany co trzy lata przez tucholskie środowisko kultury, pobudzał i ożywiał krajobraz kulturowy całego regiony. Z konkursu na konkurs rosła rzesza twórców, zdobywających weryfikacje twórcy ludowego. Ostatni konkurs, w którym z całego regionu Borów Tucholskich wzięło udział 77 twórców w siedmiu kategoriach odbył się w 2000 r. Organizatorzy tegorocznej edycji żywią nadzieję, że ogłoszony w br. konkurs będzie kontynuowany, bo taka jest potrzeba. Konkursowej konfrontacji nie zastąpią coroczne wystawy sztuki ludowej, organizowane przez Borowiackie Towarzystwo Kultury z okazji Dni Borów Tucholskich. Konkursy dają motywację do pracy, jej ocenę, a nade wszystko podnoszą poziom wykonywanych prac.

Wystawa prezentująca niezaprzeczalne piękno eksponowanych prac zaczerpnięte z ludowej tradycji Borów Tucholskich, pozwala z dumą wrócić do naszych korzeni, które są opoką materialnego i duchowego dziedzictwa kulturowego.
Tego życzę wszystkim odwiedzającym pokonkursową wystawę

Maria Ollick,

prezes Borowiackiego Towarzystwa Kultury w Tucholi”

Treść protokołu:

Protokół z posiedzenia jury
Konkursu Współczesnej Sztuki Ludowej w Borach Tucholskich

Tuchola 2019 r.

Przedmiotem Konkursu Współczesnej Sztuki Ludowej w Borach Tucholskich są następujące dziedziny sztuki ludowej: haft kaszubski, haft kaszubski w tonacji złotej (popularnie nazywany szkołą tucholską i szkołą borowiacką); rzeźba oraz plecionkarstwo.

W Konkursie wzięło udział 30 twórców ludowych. Zgłoszono 80 prac, z których
76 zakwalifikowano do Konkursu, a 4 odrzucono.

Skład komisji konkursowej (jury):

• Kinga Turska-Skowronek – etnograf, kierownik Działu Gospodarki i Rzemiosł
  w Muzeum Etnograficznym im. M. Znamierowskiej-Prufferowej w Toruniu

• Ewa Gilewska – etnograf, pracownik Oddziału Etnografii w Muzeum Narodowym
  w Gdańsku

• Maria Flinik-Huryn – etnograf, kierownik Działu Etnografii w Muzeum Okręgowym im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy

• Elżbieta Zakryś – twórczyni ludowa z Klonowa

Jury po dokonaniu oceny prac indywidualnych twórców, biorąc pod uwagę kryteria zgodności z tradycją regionu i wartość artystyczną, wytypowało laureatów – przyznało następujące nagrody:

Kategoria haft:

I nagroda – 300 zł

1. Bogumiła Błażejewska, Tuchola

2. Hanna Kozłowska, Tuchola

3. Halina Sala, Tuchola

II nagroda – 200 zł

1. Helena Pawłowska, Ostrowite

2. Helena Rożek, Chojnice

III nagroda – 150 zł

1. Barbara Karnecka, Tuchola

2. Anna Przytarska, Bralewnica

3. Maria Sala, Tuchola

4. Marianna Weilandt, Tuchola

5. Alojza Zaremba-Lipińska, Tuchola

Kategoria rzeźba:

I nagroda – 300 zł

1. Zygmunt Kędzierski, Przymuszewo

II nagroda – 200 zł

1. Włodzimierz Ostoja-Lniski, Czersk

III nagroda – 100 zł

1. Robert Baranowski, Tuchola

2. Artur Warszyński, Tuchola

Kategoria plecionka:

I nagroda – 200 zł

1. Hanna Behrendt, Wierzchucin

2. Anna Przytarska, Bralewnica

II nagroda – 150 zł

1. Henryk Tyda, Legbąd

III nagroda

Nie przyznano

Uwagi i wnioski jury:

Jury stwierdza, iż najwięcej zgłoszono prac hafciarskich. Dominowały wśród nich obrusy, bieżniki i serwetki – bielizna stołowa. Mniej było elementów ubioru – chust
w wersji współczesnej oraz tradycyjnych czepców („złotnic”). Pojawił się także jeden kompletny strój świetlicowy dla dziecka. Prace charakteryzują się w znacznej większości dobrym poziomem technicznym i ciekawymi kompozycjami. Stwierdzenie to odnosi się przede wszystkim do bielizny stołowej. Przedstawione do konkursu czepce miały na ogół błędy w kompozycji haftu na otoku.

Odnośnie bielizny stołowej jury stwierdza, iż zdarza się, że poszczególne motywy haftu kaszubskiego przenoszone są na tkaninę ze zbyt małą dokładnością i starannością. Powoduje to utratę symetrii we wzorze tworzonym przez motywy. Konsekwencją jest zaburzenie prawidłowej kompozycji haftu.

Cieszy to, iż hafciarki w swych pracach nawiązują do starych wzorów i kompozycji, często sprzed 1939 roku. Pozytywnym zjawiskiem jest tworzenie tradycyjnych czepców – „złotnic”. Jest to sztuka niezwykle trudna i pracochłonna. Z tego też powodu nie można stwierdzić osiągnięcia już w obecnej chwili mistrzowskiego poziomu.

Jury zwróciło uwagę na bardzo dobre wykończenia serwetek – w tym tradycyjnej mereżki,
a także zastosowanie haftu dzierganego i koronki szydełkowej.

W kategorii rzeźba udział wzięło tylko 4 twórców. Dwaj z nich prezentowali wysoki poziom. Ich rzeźby zwracają uwagę interesującą i indywidualną formą ekspresji, kolorystyką, ciekawą tematyką i wysokim poziomem technicznym wykonania. Wyróżniono również prace twórców kontynuujących tradycje rzeźbiarskiego przedstawiania ptaków.

Najwyżej ocenione prace w kategorii plecionkarstwo charakteryzują się użyciem korzenia sosny i świetnym wykonaniem technicznym (technika spiralna). Wyróżniono także plecionki nawiązujące do tradycyjnych form użytkowych.

Jury stwierdza wysoki poziom konkursu oraz jego ważną rolę w kultywowaniu tradycyjnej sztuki ludowej Borów Tucholskich. Martwi natomiast mała liczba uczestniczących w nim twórców ludowych. Zdaniem jury pozytywnym zjawiskiem jest przekazywanie wiedzy i umiejętności związanych zarówno z haftem, jak rzeźbą
i plecionkarstwem, przez starych mistrzów młodemu pokoleniu. Twórcom, którzy tak czynią bardzo dziękujemy, a pozostałych zachęcamy do kształcenia swoich następców.